Jedem na Rodinu!

Koniešno, vsie try.
Da pabačennia!

Tfu, tfu! Hadost'!

Odviedki. 

Dva tyžni treba jak minimum podoždati i možna isti, odviedati novonarodženoje ditiatko. Ale koliś i toho ne čakali, chučej prychodili pobačyti - odviedki pozvalajut jakoby pryniati joho symvolično v obšestvo, po raz peršyj. Bo potôm, jasna sprava, chrystiny šče bôlš značut jako pryniatije v kruh vierujuščych, ale do toho treba pryjti, pobačyti, pryvitati małoho čełoviêka i žeńščynu, kotoraja tolki što stała mamoju.

Nu i pomnite, staraja i jakož važnaja sprawa! Jak peršyj raz bačyte ditiatko, ne zabyvajte, štob ne spovoročyti! "Tfu, brydki! Tfu, tfu, brydka!" treba skazati. Nu jakže bez toho! Štôb šče po nočam ne spało?
 

Jasna sprava, z pustymi rukami v odviêdki ne idetse (ščyro, to v našuj biełarusko-pudlaśkuj tradycji mało koli i kudy chodiat z pustymi rukami). Teperki najčastiej nosiat odiožu, a to cacku, a to kosmetyku jakujuś. A koliś ne było takich predmietôv i ne było takoho zvyčaju, vôn typično teperašnij. 

Od velikšych podarkôv je chrystiny. A v odviedki nesli pečenije, praniki, ci to navat paluškôv napekut i tak nesut, a to vino svojskoje čy kuplanoje – prosto išli chto z čym mieł. Ščyro skazavšy, to budučy sviežo spečanoju mamoju, ja by velmi docaniłab takije podarki - času, štob varyti, sovsiem amal nema, a tut - jedło hotove, navat na zakusku je, a i ne treba dumati, što hostiam podati. Jakby koliś bôlš zrazumieły byli takije spravy jak to, što matery ciažko najti čas velmi pryhotovitisia na spatkannie, byti spravnoj hospodyniaj zrazu pośle rodženija ditiatka.

Najuperuč, viedomo, v odviedki prychodili tolki baby, značyt sije, u kotorych vže muž byv – tioty, susiedki. Panny chodili tolki do svoich, to značyt - koli bližšaja siemja. Potôm mohli v odviedki dołučyti i mužčyny, bo i v chati bat'ko ditiata tak same zostavałsie, nu chyba že pojêchał v liês po drova. Ale viedoma było, što ditiatom zanimałaś žeńščyna. I od sich pôr vôna vže tak same ličytsia v babôv.

Ale kob od roboty oddochnuti času velmi mnoho ne było. Jak komu – jak był died albo baba zaniatisia ditiatkom, tohdy mamaša i v pole išła. A jeśli ne było – zanimałasia, a jak tolki siły pozvolili – od razu v polie. I z soboju ditiatok zabirali. A jak robili, štob možna było i robiti i ditiatok dohladati – dopišu neuzabavi!

  "Čyrvonaja liêntočka musit byti na łožečkovi!" - Skazał moj Muž o pudlaśkoj dušy. Tak i je!

Chusty, kołyski i druhije

Troški inakš vyhladaje teperki žyccio mamy jak u našych predkov - nu, v pole ne treba mnie choditi, a vsiorumno  času na vsio mało. Nu, jak chto choče, skažete, to i čas nadje. A v mene vôn teperki velmi chutko biêžyt, jak ne ohlanusia - vže cełyj tyždeń prošoł. A od roždienija Nataški vže pravie połtora miesiaca, słovno jak odion deń!

Disia hovoryła ja z koležankoju Ukrainkoju pro staryje metody, jak do ich teperki zachodnij sviêt voročajetsia. Na prykład chusty - teperki obołdieli z sietym sovsiem. Tak i ja dumała. A tut pravda takaja, što ne tolki v Afryci čy druhich dalekich krajach mamy nosili v chustach svoich ditiatok, ale tak samo i v nas. Chot', koli v pole vže šli robiti, kłali maleńkoje deś v kustach albo vieli, napryklad pud, derevom i vôno sobiê v siêtoj kołysci spało, koli mat' z bat'kom robili. Chyba že była baba, to mohła pryhladieti za małym. Albo staršyje braty i sestry - tohdy vôny, viedomo, niańčyli. A niańčyli jak vmieli. Dietiam treba było dovieryti, bo raz što byli od małoho učany oboviazkov, a dva - ne było často i druhoho vychoda. 

Tak što časom baviatsia staršyje mołodšym jak lalkoju - moja mama, najmołodša z peti bratôv i siestrôv była takuju ich lalkoju. I higieny v hetum takoji velikoji ne było - chotia bat'ki hledieli za tepłom i štob ditiatko było čystoje i nehołodnoje, to dieti, jak to dieti, cikavy małoho ditiata - tak i časom štoś votknut v rôt albo vymurzajut, a jak vže krychu pudroste, to i podjudiat štoś zrobiti, jakujuś durnotu. I vsie žyli, i bosikom chodili, i zo zvierynoju bavilisia, i v zmli taplalisia, i dziakujučy tomu i viośkovoj pryrodi, rosli zdorovyje, bez alergii i chvorob.

Kołyski - teperki vchodiat v modu, a tož u našych diêdov v chati v kołyskach spali ditiatki - zrobleny z dereva albo pletieny z vikliny, stojali vôny na ziemle, albo visieli pôd sufitom, što tak samo praktyčne, bo tohdy ništo, što chodit po ziemle a možet byti nebezpiečnum, do sietoji kołyski ne dojde.

Zavivali ditiatok - nu tak, teperki kažut, što ne možna. Pravda takaja, što možna, tolki faktyčno koliś neptrebno "vykručali" ditiatkam ručki i nôžki, zaviazyvajučy ich po švam. Teperki nichto tak ne zrobit, ale vsie znajut, što mnoho dieti na počatku svojoho žyccia lubit byti tiêsno zavinuty i tohdy spiat spokojno - važne, štob ručok, a najvažniejše - noženiatok, ne prostovati na siłu.

Opoviedanij pro davnyje zvyčaji šče čakaju - ščascie v neščasci - moja mama pryznałasia, što za mołoda, štob ich dobre pomniti. Ale maju tiotu, mamy najstaršuju sestru, kotoraja mnoho pomnit, dołho na viości žyła i maje dobruju pamiat' i do historii našoji siemji, i do davnych tradycji. Tak što, jak tolki od jeji nazbiraju opoviedanij (mama obiščała pomohčy), takož i opublikuju.

A može Vam, dorohije čytačy, viedomy jakijeś takije zvčaji? A može znajete kołychanki? Pišytie v komentariach, jeśli tak - zaprašaju!

Odion raz mnie tolki, koli dumała pro vsio siête, takaja jasnaja dumka v hołovu pryšła i tak udaryła - vsie siêty rozkazy pochodiat z časuv, koli naša mova była odnoj movoj našych diêdov, koli nichto nad jeju ne dumał, prosto hovoryli, pieśni spivali, kilimy tkali, na večurki chodili, na łavočkach sidieli - vsio było tak prostoje, naturalnoje. Tak by chotiełoś, štob takim naturalnym, a nie tolki akademickim, naša mova ostałaś... Ale od toho my je i našy dieti - bo z novym rodiatsia novyje mohčymosti.

 I Viête , dorohije čytačy, tak same, jeśli u Vas je ditiatko, oboviazkovo jezdiete na viośku jak najbulš - navat po polach i łuhach pochoditi, jeśli nikoho z siemje čy znakomych nema. Chaj ditiatko nabiraje dobrych bakterii od viośkovoj ziemli i poviêtra. I, koniečno, učyte po-pudlaśki hovoryti. Chaj maleńkoje pryvykaje i nasiakaje pudlaśkim duchom i atmosferoj!

Pozdravlajem!

Z vesnoju mnoho dobroho roditsia! :)

Dorohije!

16 maja našoje hrono hovoraščych po pudlaśki pobulšało o odnoho, velmi važnoho čełoviêka - v toj deń večerom, v 21:40 v Gdańskum špitalovi rodiłasia naša dočka - Natalija. 

Vsiech pozdravlaju od našoji trojki i obiščaju nezadołho napisati nastupnyj post pro našu pudlaśku kulturu i zvyčaji - tiêm bôlš, što pokul my pojedem na Rodinu, za dva tyžni pryjizžaje do nas moja mama i budu jijê rozpytyvati pro davny zvyčaji zviazany z narodženijem ditiatka. A pokul pryvykajem žyti vtrojom i učymosia sebe vzaimno, a Nataška słuchaje narodnych piesień i rodnoji movy vže po siêtuj storoni žyvota.

Vsioho Vam dobroho i pozdravlajem z nastupajuščym praznikom Piatidiesiatnicy!

Katjuša, Jaša i Nataša

Našy vesnianyje dieła

A z vesnoju vsio cvite, odradžajecsa na novo. 

Lohčej žyvecsa, koli bačyš, jak na dvorie vsio cvite, jak pola pachnut, jak na łuhach i travnikach kwietki rostut, jak w liesu ptuški što rano na rassvieti spivajut. Vsio hože, vsio dobre. I dumaješ sobie - štob tak zavsiody było.

Toju vesnoju prypadaje u nas vielmi važna hadavščyna - včera minuło 70 liet od toho, jak zakońčyłasia II Susvietnaja Vojna. Heta nastupnaja data, pro jakuju treba nam pomniti i predevati daliej nastupnym pokolienijam. V nas ne ma siemiji, de chtoś ne byłby v boji albo na robotach v tum časi - amal každaja babula čy died byli zmušany jako mołodyji lude, pojti na vojnu albo robiti v fabrykach, na poliach, u hospodaria. Mnoho ne vernułosia mołodych, pohibšych, ale na ščascie byli i sije, komu udałosia vernutisia na rodinu, i stul i my je. 

Zavsiody kruhłyje ročnicy bulš prypominajut nam pro dannoje zdarienije, bulš vyzyvajut emocji. 
Tak i my včera, z moim Čełoviêkom, zadumali, na skolki sami možem, vspomniti tu čast' historii, kotoraja je trahediej dla milionôv ludi - tych, kotoryje perežyli i tych, kotoryje pohibli - na frontach, z hołodu, vbity. V nas tože vojna porozbivała siemije, našy diedy borolisia na frontach, moj died był ciažko ranienyj, Kuby died došoł z vujśkami Andersa pud Monte Casino. I, na ščascie dla nas, vony perežyli i vernulsia. Ale vže ne žyvut - pokolienije našych diedov vmiraje i našoju roloju je pudtrymyvati pamiat' o našoi historii.

Pojechali my z Kuboju na mohiłki ruśkich i pôlśkich sołdatov, kotoryje pohibli v valci za pobierežje. Pud kryžami - pôlśkim i pravosłavnym, pustavili sviečki, pudpalili tyje, kotoryje vže byli, tolki pohasli. Dobre było pobačyti, što mohiłki byli popratany, što v toj deń byli ruśkije i pôlśkije delegacji - liêžali bukiety kvietok. Nu i vyhladało, što było mo krychu takich, jak my, kotoryje chočut pomniti, pustaviti zniča, ale v toj čas, večurkom, aproč nas tolki odion śče čołoviêk pryśoł postaviti zničy. Pochodili my miêž pomnikami, chotieli šče spokujno pobyti i nahle okazałosia, śto i velikij jak słon kaban z publiśkoho liesa tože zachotieł mohiłki odviedati v toj deń jak raz, tak što treba było zavivatisia. Pačakali my, až toj mužčyna, što razom z nami był, vozve horodskuju straž, i pojechali do chaty. Ale šče uspieli minutisia z paroju, kotoraja vyšła na spacyr z małoju čornoju sobakoju i biełym jak snieh kotom. 

Našy oba diedy, jak okazałosia, ne velmi nykoli chotieli razkazyvati pro vojnu. I heta zrazumieła. Ale udałosia što-nešto od nich doznatisia i teperki perechovujem siêty vspominy. 
Tak samo z mojeju babuloju odnoju, kotoraja, na moje ščascije, lubit vspominati pro svoju mołodost' do, v časie i pośle vôjny - materijał na knižku vže je. 

Treba zbirati opovedanija našych diedôv, štob byli dla nas pamiatkoju i lekcjoju na buduščeje. I chučej treba sioje diełati, bo to vže što raz to starejšyje lude.

Chotieła tože prypomniti pro 100 hodovśčynu Biežeństwa. Zahlańte na storonku www.biezenstwo.pl, de śto raz bôlš interiesnoho možna najti. Na prykład novyje vsopminy, snimki a navat konkrus. H-ža Aneta Prymaka-Oniszk diełajet mnoho vspaniałôi raboty.

I, dziakujučy siêtôj storoncy ja doznałasia, što za tyždeń, 16 maja, v Biełowiežy bude orhanizovana Nôč Muzejôv, z 18:00 do 24:00 môžna bude pobačyti vystavu pro Biežeństwo, pobačyti spektakl "Biežeńcy", kotoryj napisnay na našuj rodnuj pudlaśkuj  movi (opisanije tutaki), film J. Kaliny, vystupy historykôv. 

Za storonkoju podkidaju link do hetoho zdariênija:

https://www.facebook.com/events/824476010935724/  

Oboviazkovo pryjizžajte!

Pascha

Chrystos Voskresie!

Nastupił najveselejšyj, najvažniejšyj dla nas Praznik Praznikov - Paschy Christovoj. 

Vsiem žadaju, štob toj Svietłyj Tyždeń był sviatočnym i specjalnym, nezavisimo od toho, de Wy je - na Rodinie čy deś v svieti, čy šče sviatkujete, čy mo treba było vže vernutisia do roboty. Chaj našy sierca vypołniajutsia radostiej Voskresienija i budiaščejsia do žyccia viesny, chaj siête prynese svietu pokoj!

Odnočasovo podkidaju linka do vielmi cikovoji relacji zo stronki cerkiew.pl pro krašenije pisanok - relacja po-svojomu (krychu putajetsia z pôlśkim, ale vže liepš tak jak nijak).

http://www.cerkiew.pl/index.php?id=39&tx_ttnews%5Btt_news%5D=22012&tx_ttnews%5BbackPid%5D=1&cHash=c2ad1151ea8b65ac5cda326b0dc2b432

A v Nedilku nastupnoje velikoje zdarenije i vielmi dla nas važne - Provody! Ne zabud'te vybratisia na mohiłki odviedati svoich usobšych blizkich, a pry okazji spotkatisia z žyvymi, štob razom koło mohiłok posidiedi na płachti, pojesti, popiti i pamiat' usobšych a taksamo vzaimnyje zviazi, pudtrymati i rozvivati. 

A do toho, v weekend Provodov, majem šče odnu velikuju atrakcju - festival Tam po majowuj rosi - vže dvenatcatyj raz orhanizovany čerez Stowažyšenie Muziej Małoji Ojčyny v Studziwodach (Stowarzyszenie Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach). Wybirajteś vziati udieł v tradycyjnych veśnianych obriadach!

https://pl-pl.facebook.com/events/1589879467919538/

Verbnica i našy vesnianyje tradycji

Grafika zo stornki strana-sovetov.com

Heta vže v tu nedilku!

Pomnite, koli vernetsia z Cerkvy, štob sviaščenoju verbovoju hulkoju druh druha vzaimno "vysviatiti", jak tradycja kaže, a do toho hovračy tradycyjnyj naš stich :

"Verba bije, ne zabije, 

za tyždeń Velikdeń!

Bud' zdorovy/-a jak verba

bud' vesiołyj/ vesioła jak vesna!"

А šče, v čas Posta, viesnianoho peresilenija i Velikdenia spivali na viośkach ohulki, rohulki, vesnianki, sadońki.

Znajete ich? Jeśli nie, treba oboviazkovo poznati - tak dievčyniata i chłopci sustrakali vesnu i radovalisia, što zima vže kunčajetsia.

Posłuchajte, jak hože spivajut tyje tradycyjnyje piesni dievčaty z "Południc" i "Pudlašanki". Heta avdycja z radiovoiji "2" spered dvuch liet, i dla mene heta vže tretij rôk koli ja sustrakaju vesnu z hetymi nahraniami i šče z vsiakimi druhimi  z ohulkami, rohulkami i vesniankami, jakich najdu deś v interneti. 

Avdycji je 3 časti, do každuji je link na hetuj storonci:

http://www.polskieradio.pl/8/2771/Artykul/823833,Babooshki-Poludnice-i-Podlaszanki-z-piesniami-na-wiosne-Zobacz-wideo

Je ich tože krychu na etničnych płytach vydanych Dorofiejom Fionikom (Stowarzyszenie Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach), tut dvie, kotoryje jak raz ja maju, ispołniajut pieśni žychary našych viosak, Żemerwa i sestry Łukjanovy:

Čy ja v łuzi ne kalina

Piesni i muzyka Pudlašša i Polessja  

(šče nedavno obydvie môžna było kupiti v skliepi na cerkiew.pl - koli budete šukati ich v interneti, to môžna tože vpisyvati pulśkije versji nazvov).

Pieśni siety hožyje i prostyje - liehko ich navučytisia i potum ne zostajecce inakš, jak spivati razom z tiemi, chto choče spivati, spivati sobie, siemje, znakomym, z siemjoju i zo znakomymi. A vže super sprava spivati dietiam i z dietmima, ktoryje chučeńko prysvoivajut takije mełodji jak ohulkovy, rohulkovy i vesnianyje - bo vôny prostyje, rytmičny i často odinakovyje dla dannoho typu piesniav. A v tekstach často ide pro toje, jak čełoviek razom z pryrodoju čakaje probuždienija pośle zimy i jak radujecce, koli toje probuždienije nastupaje. A z sietym - viadoma - zavsiody ide kachannije, lubov mołodoji dievčyny i chłopcia. Vsio toje vyskazyvajetsia v typôvych motyvach - je voda, je zieleń, je miesiac, je vienok. 

Tak što - jeśli šče ne znajete - obizatielno posłuchajte. Chutko vchodiat v ušy našy vesnianyje pieśni, tak što učytiesia i svoich dietok tože učytie, a babuli i baćkov zapytajte - vôny často znajut tyje pieśni, a ne majut prosto z kim spivati!

Miłoho prosłušyvanija i spivanija Vam žadaju!

Vstrečajte vesnu i nadchodiaščoje sviato, chaj prynesut nam samyje zmieny na liepšoje!