Sviato!

Dorohije!

Pozdravlaju Was vsiech z prošedšym praznikom Ruzdwa Christova, pozdravlaju z Koladoju!

Posviatkovali jak treba? 3 dni sviata odbyli w horošum nastrojovi? Do cerkwy pušli, na vsiunočni byli?

Maju daiju, što tak!

My razom z Čełoviêkom, sviatkuvali, koniečno, na Rodinie, de proveli cełyj tyždeń w swiatočnoj atmosferi Pudlaša - a to z siemjoju, a to zo znakomymi, kotoryje albo na Rodini žywut, albo, tak jak i my, prijizžajut tradycyjno posviatkovati na rodnuj ziemli i spotkatisia razom v prazničnoj atmosfery.

Ne takije u nas silno tradycyjnyje sviata, jak byli  u našych predkov, albo jakije orhanizuje u sebe propahator kultury i tradycji Pudlaśkich Biełorusov, Dorofiej Fionik, ale to, što ja pomniu, to do sich pôr zostajecca bez zmien – samoje hłavnoje – tradycyjnoje Koladnoje jiêdło.

Stoit u nas jołka (taja samaja od 24 liêt – značyt, jak možno dohoadatisia, vôna ne naturalnaja, a štučna – nazywajem jije drapakom, bo uže igołki u jijiê amal sovsiem opali i ne torčat, jak koliś), ne pletem pavuka, z koladoju (diduchom) tože problemov krychu je, bo ani my ani bat’ki ne majem hospodarki i ne liehko zapametati, štob na žniwa snopok z žanija u kohoś poprositi (najliêpš šče peršyj, sierpom zžatyj).

Ja sobie, koniečno, obiščała, što w tum roci zroblu pavuka i dopilnuju snopka na koladu, ale znov jakoś chutko čas utiuk i, no, ne uspieła.

Z koladoju (diduchom) ombinowała – ne majem sporaudnoi, chaj chatia bude podroblenaja – poprosiła ja bat’ka zorvati z ohoroda zasochše holie, zwezała joho nitočkoju i postawiła na stoliê – a to i naša babuška utiešyłasia, što chot’ takaja u nas kolada stoit (tolki jakoji zveryni my jije oddamo na Nowyj Rôk, tož sobaka ne zjest’).

Ale i babuška howoryt, što vôna uže z jołkoju sviatkowała za ditiati (20-30 lieta). Štož, značyt - chutko i do nas pryšła nemiećkaja tradycja, ale ne značyt toje, što staroji, toi samoji satroji, ne można pobuditi znov do žyccia – tiem bôlš, što vôna, pravdu, i hožaja, i typovaja dla našoho rehiona. Druhuju babušku, mołodšu, zabyła zapytati, čy v chati był pavuk na Koladu. Treba pry nastupnoji okazji.

Nu, ale na stolie pojaviłosia to, na što ja cełyj rôk čakaju – kutja, hrybowyj boršč, kapusta z hrybami, bułka z makom i ščułok – kompot z sušenych hruš i jabłyk. Koli budem z Čełoviêkom Vodianuju Koladu hotoviti (18. studnia), tohdy vkinu bôlš pro boršč, kutiu i ščułok.

Koladnikov w tum rokowi jakoś silno ne było, trochu ono pryjšło, piat’ hrupok na peršyj deń Sviata. Jakoś byvajut takije liêta, što ich za mnoho ne chodit, jak w tum roci, i tohdy vsie pry stolie lamentujut, jak to tradycja padaje (ale sami ničoho ne robiat, štob jije pudtrymuvati), a byvajut takije Ruzdva, što dvery amal ne začyniajutsia na peršyj deń – tak na prykład u nas łoni było, sobaka pravie na zavał pała, a i chto šče i na druhij deń pryjde.

I tak, pojichała ja na Rodinu z tverdym zamierom doznatisia pro vsie staryje tradycji na Ruzdwo. I v sumie i ne doznałasia (ciażko z tych moich Babušek razkazy povytiahati), ale zato doznałasia ja od Bat’kov jak sviatkuvali v sviato i Ščodryj Večur, i  pro pryniatije v Kavaliêrku i v Panny.

Bo Kavalierka była vyžšym stopniom v hierarchii. I to ne tak sobiê - podros i moh so staršymi hulati. Dla toho był cełyj rytuał! A vsio odbyvałosia na Ruzdvo.

Najuperuč kleiłosia zwiozdu i chodiłosia w čas Pôsta cvičyti koliadki – nu, jeśli ne lenilisia. Časôm chodili bez zviezdy, albo probôvali koladki w toj samyj deń pered tiem, jak vyjti koladovati.

Chodiła koladowati Kavaliêrka, chodili i dieti. Kavaliêrka heta była staršaja mołodiož u viości - chłopci i dievčyniata, kotoryje, jak minimum, pokońčyli podstavovoku albo 15 liêt.

Nu i Kavaliêrka, tož uže ne małyje dieti - jak koladujut, to v každuj chati trochu vypjut, i zviezdu ne odion raz zhubiat albo i połomiat, albo sovsiem ne voźmut, i tohdy jak spotkajut hrupu mołodšych, to zaraz ich zaderžut, zviezdu zaberut, ale bez ničoho ne zostaviat! Zausiody jakajaś rekompensata neliêžytsia, to dadut hrošy, i daliêj uže idut z toju trofiejnuju zviêzdoju. 

Nu i sviato było okazjeju vstupiti v Kavalierku, a dla Kavalierki - novoho pryniati. Koli, na prykład, šli koladowati, a był akurat kandydat albo kandydatka na vstuplenije v kawaliêrku čy v panny, tohdy šli do jijiê čy joho do chaty, bat’ki musieli vodku dostati vypiti za sioje! I vsie pili,a potôm hocali bat’kou pud samyj sufit, a jak dobre popjut, to i kavaliêra (čy pannu), i babulu, i diadula, i chto šče z siemiji popade.  I tohdy uže takaja osoba ličytsia v Kavaliêrku, i možet vsiudy z nimi choditi, vsio robiti.

A jak koli było tak, što na koladovanji jakoś mało vypili, ne było vielmi i jak znajści bôlš a chotiełosia šče, to voźmut kandydata albo kandydatku, tolki štob ono podstawôvku zakončył/ zakončyła, to značyt – tolki što tych 15 liêt skôńczył/skôńczyła, tohdy hovorat, "nu, može byti, davaj, budeš v Kavalierku vstupati" i tože idut hocati bat’kou i kandydata w Kavaliêrku prynimati, bo bat’ki zausiody pry takoji okazji musieli vodku postaviti.

Jak nakoladovalisia, tohdy robili šče  zabavu u kohości v chati – svietlicôv tak ne było po viośkach, jak teperki nastavlali. Zasada była takaja, što idut do toji chaty, de vsie pomiestiatsia, i štob z prošłoho roku ne povtarati. A mołodiožy połno było! U Kojłach, de bat’ko vyrastał, zausiody była zasada, što zabava ide rôk v rôk kruhom po chatach – na podubnoj zasadi, jak pry obriadovi Brackoji Sviêčy.

Za hrošy, kotoryje zostalisia z koladovanija, Kavaliêrka zamaulała u batiuški molebeń na Nowyj Rôk (14. studnia – nichto inakš ne obchodił), a jeśli hrošy zostalisia – tohdy šče robili sobie zabavu v svojum hroni – kuplali vodku, sobirali jiêdło, i znov veselilisia.

Vielmi mnie toje Bat'kov apaviadannie spodobałsia i znov zanudiła za tymi časami, što ich dobre ne znaju, što znaju tolki z razkazov, v kotorych lude ciažko od  małoho robili, ale jak veselilisia, i navat jak žurba prychodiła - to jakoś tak, zdajecce, razom byli.

A pokul - hovoru do sustrečy, i zostaulaju Vas šče u sviatočnym nastroji z koladkami Prymakov – jak dla mene vielmi hože ispołnienije!

https://www.youtube.com/watch?v=mDGTd5VCmTk